ปฐมเทศนา

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ที่สุดโต่ง ๒ อย่างนี้ ภิกษุไม่ควรเสพ หรือเข้าไปเกี่ยวข้อง คือ

     กามสุขัลลิกานุโยค  กามทั้งหลายหรือ ความพอใจ หรือความโลภ

อีกด้านหนึ่งคือ การทรมานตน อัตตกิลมถานุโยค  หรือ ความไม่พอใจ หรือความโกรธ

ดูกรภิดษุทั้งหลาย ทางสายกลาง ไม่เข้าไปเกี่ยวข้องที่สุด ๒ อย่างนั้น  ตถาคตได้ตรัสรู้แล้ว ด้วยปัญญาอันยิ่ง ทำดวงตาให้เกิด ทำให้ญานเกิด ย่อมเป็นไปเพื่อความสงบ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน

     พระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร  พระพุทธเจ้าตรัสรู้ความจริงของโลกและชีวิต  คือกฎธรรมชาติ ๒ กฎ 

กฎแรกคือ กฎไตรลักษณ์  กฎที่สองคือ กฎของเหตุปัจจัย หรืออิทัปปัจจยตาปฏิจจสมุปบาท สรุปว่า ไม่เที่ยงเกิดดับ

ทำให้พระองค์มีสัมมทิฏฐิเกิดขึ้นที่ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ

มรรคมีองค์แปดเกิดขึ้น เป็นหลักสายกลาง  แล้วโพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการเกิดขึ้น

ดับสังโยชน์ ๑๐ ที่ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ

พระองค์จึงมีปัญญาเห็นตามจริงในอริยสัจ  ๔ มีรอบ ๓ มีอาการ ๑๒ หมดจดดีแล้ว

พระองค์ได้ยืนยันว่า พระองค์ได้ตรัสรู้ สัมมาสัมโพธิญาณ